Altay Türkleri'nde Kıyra (Dilek Ağıcı) Geleneği
Altay Türk'leri kendi topraklarını kutsal sayıp doğaya inanırlar. Altay'ın (eesi) sahibi olarak beyaz giyseli Ak Sakallı ihtiyari bilirler. Altaylılara "senin tanrın kim" diye sorulduğu zaman "menin kudayım agaştaş butken Altay", benim tanrım taş, ağaç ve Altayın doğası der. Asırlardır süre gelen bu geleneğe göre dağlarda ve pınar başlarında bulunan ağaçlara Ak Sakallı ihtiyardan dilek dileyerek beyaz kurdele bağlarlar. Beyaz kurdele Altaylılarda beyaz sakallı ihtiyardan dilek dileme simgesidir. Altaylılar buna "kıyra" derler. Beyaz kurdele dilek tutularak kutsal saydıkları ağça yada "oobo taşa"( taş yığını) bağlanır. Ayrıca taşların aralarına ağaç budakları saplanır ve ona da bağlarlar. Bu uygulamayı yaparken bazı kurallara dikkat etmek zorundadırlar. Örneğin; muhakkak temiz olmalılar ve ailelerinde bir yıl içinde vefat eden kimse olmamalı. Yaslı olanlar için ayrı kıyralar vardır. Kıyra kurdelesi yeni ve genişliği 4-5 sm, uzunluğun 1 m geçmemelidir. Geleneğe göre bir kişi iki kurdele bağlamalı, biri kendisi diğeriyse en yakın akrabası içindir. Kıyra her ağça bağlanmaz. Sadece doğa yaratıldığında ilk yaratıldığını düşündükleri ardıç, kayın gibi ağaçlara bağlanır. Özellikle ağaçın budaklarının tam ortasına bağlamaları gerekir. Bu onlara göre yer, gök yüzü ve uzayın tam arası olarak bilinir. Kurdeleler güneşin doğuşu ve batımına göre, yani saat yönüne doğru kısa kısmı yukarı, uzun kısmı aşaya bırakılacak şekilde tek düğümle dilek tutularak bağlanır.
Kıyra geleneğinde kurdelelerin rengi özel anlamlar taşır. Renkler sadece beyaz, mavi, sarı, kırmızı ve yeşil olmalıdır. Beyaz renk saflığın, temizliğin rengi olup Tanrıdan iyi niyet dilemek için bağlanır. Mavi gök yüzünün, kırmızı ateşin, yeşil ise Altay'ın doğasının renginin sembolüdür. Sarı renk güneşin simgesi olup genelde okumuş, aydın (ışık saçan) insanlar bağlarlar. Kutsal ağaçlara hiç bir zaman koyu ve siyah renk bağlamazlar. Renklerin de belirttiği gibi koyu renkler karanlığı temsil edip kötü niyet anlamına gelir. Kutsal yerlerde yüksek sesle konuşulmaz, kavga edilmez, gürültü yapılmaz, kötü niyet düşünülmez. Altay'ın eesi (sahibi) Ak sakallı ihtiyarlardan sağlık, bereket, barış ve aile mutluluğu, huzuru dinlenerek kıyra işlemi yapılır. Altaylılara göre kutsal yerde bulunan insanın sadece iyi niyetli olması gerekir, çünkü doğa hislerin aynası olup niyetine göre dileği gerçekleştirir. Dilek dikerken bir çok değil, en önemli dilek dilenmeli, ufak tefek dileklerle Tanrıyı oyalamamaları gerektiğini düşünürler. Altaylılar hastalığı ve olumsuz olayları Tanrı'nın cezası olarak değil, bir sınavı olarak algılarlar ve ders çıkartmaya çalışırlar. Altay Türk'leri bu kutsal geleneklerini koruyarak günümüze kadar ulaştırdılar ve devam etirtmekteler...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder